Besturen tussen burger en bezetter

/in /door

Tijdens de Duitse bezetting stonden bestuurders van provincies en gemeentes en hun ambtenaren voor grote uitdagingen. Samenwerken met de bezetter – de opdracht van de regering in ballingschap – betekende laveren tussen nazibevelen, eigen initiatief en verwachtingen van de burgerbevolking. Na de bevrijding zou er pas afgerekend worden.

Studenten en pas-afgestudeerden werkten in 2022-2024 bij de Radboud Universiteit aan een groot aantal biografieën van lokale en provinciale bestuurders. In het voorjaar van 2025 verschijnt bij WBooks het resultaat van hun onderzoek in een publieksboek onder redactie van Susan Scherpenisse en Ingrid van der Vlis.

Immaterieel erfgoed

/in /door

Beiaardcultuur, Afro-Surinaamse klederdracht, kortebaandraverij en shantys zingen. Het zijn allemaal ‘niet-tastbare’ vormen van cultureel erfgoed. Voor de publiekswebsite Geschiedenis van Zuid-Holland van Erfgoedhuis Zuid-Holland schrijft Ingrid van der Vlis in het najaar van 2024 een serie artikelen over immaterieel erfgoed. Fotograaf Marco Zwinkels zorgt voor het beeldmateriaal.

Eerder maakten zij samen een serie over religieuze gebouwen in Zuid-Holland. Zie bijvoorbeeld de hindoetempel Sri Shiv Mandir in Rotterdam of de Roemeens-orthodoxe kerk in Schiedam. De insteek is actueel, met aandacht voor de mens/mensen achter het erfgoed, en ruimte voor de historische achtergrond.

Sluit Schiedam!

/in /door

Aan het eind van de 19e eeuw kent iedereen Schiedam. Daar groeit en bloeit de brandersindustrie, terwijl alcoholmisbruik een steeds groter maatschappelijk probleem wordt. Om jenever en andere sterke drank uit te bannen, richt de drankbestrijding de pijlen op Schiedam. Met zoveel succes dat ‘Schiedam’ een synoniem wordt voor alles wat er mis gaat rondom alcoholgebruik. In 2025 viert Schiedam 750 jaar stadsrecht. Voor de historische bundel die dan verschijnt, doet Ingrid van der Vlis onderzoek naar deze schaduwzijde van de brandersindustrie.

Oostindisch Huis aan de Oude Delft te Delft, 18e eeuw.

Slavernijverleden Delft

/in /door

In 2023 herdenkt Nederland het slavernijverleden. In opdracht van gemeente Delft is ook het slavernijverleden van deze stad onderzocht. Welke rol speelden Delft en de Delftenaren bij de slavenhandel? Woonden er slaafgemaakten in Delft, en vinden we hun sporen nog terug? De vraag naar het onderzoek was afkomstig van de gemeenteraad in samenspraak met het Kwartiermakerscomité Slavernijverleden, dat activiteiten rondom het herdenkingsjaar opzet. Op 20 juni is het rapport in een indrukwekkende bijeenkomst in bibliotheek DOK in Delft gepresenteerd.

Het rapport ‘Slavernijverleden van Delft’ is beschikbaar via https://erfgoeddelft.nl/nieuws/rapport-slavernijverleden-delft

Het team dat vanuit Stadsarchief Delft aan dit onderzoek heeft gewerkt bestond uit Marion Claessens, Nancy Jouwe, Gerrit Verhoeven, Ingrid van der Vlis en Bas van der Wulp. Ingrid van der Vlis heeft zich inhoudelijk vooral beziggehouden met de Delftse relaties met de geschiedenis van de trans-Atlantische slavenhandel, Suriname en het Caribisch gebied en de West-Indische Compagnie (WIC).

Onteigening/rechtsherstel

/in /door

In opdracht van diverse gemeenten in het land doet het team Advies & Actualiteit van de Radboud Universiteit Nijmegen onderzoek naar onteigening van Joods onroerend goed tijdens de Tweede Wereldoorlog en daaropvolgend rechtsherstel. Ingrid van der Vlis werkt als onderzoeksleider mee bij vier projecten in Noord-Holland: Alkmaar, Den Helder, Bergen en omliggende gemeenten, en Zaanstad.

Woningen van Joodse eigenaren werden door de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog onteigend en zo mogelijk doorverkocht. De administratie van deze roofpraktijk is vastgelegd in zogenoemde Verkaufsbucher. Na de oorlog volgde rechtsherstel, op een manier die we tegenwoordig als kil en formalistisch beschouwen. Steeds meer gemeenten vragen zich af welke rol hun organisatie in die jaren speelde. Heeft de gemeente zelf panden aangekocht? En zo ja, is daar dan rechtsherstel voor verleend?

Het Joodse echtpaar Erschler woonde tot 1942 in hun eigen huis in Delft. Zij werden in een concentratiekamp vermoord. Wat gebeurde er met hun woning?

Geroofd Joods bezit

/in /door

In opdracht van de gemeente Delft doet Ingrid van der Vlis een vooronderzoek naar de manier waarop deze gemeente na de Tweede Wereldoorlog is omgegaan met bezittingen van Joodse Delftenaren. Huizeneigenaren waren van hun onroerend goed beroofd door de Duitse bezetter. Hoe eenvoudig kregen overlevenden of hun nazaten dergelijk bezit weer in handen? En wie betaalde de eventuele naheffingen uit de jaren 1940-1945?

W.F. van Oosten maakt omstreeks 1942 deze foto van het Joodse echtpaar Erschler in Delft. Zij worden kort hierna afgevoerd en vermoord. Wat gebeurt er met hun woning na 1945? (Stadsarchief Delft 77937)